Poradnik dla bety

Gość

To jedno z praw Mirandy, jak mniemam.

[link widoczny dla zalogowanych]

Invisse napisał:

To ja mam pytanie niezupełnie gramatyczne. Wiecie może, jak nazywa się ta formułka: "Masz prawo zachować milczenie. Masz prawo do adwokata. Jeśli cię nie stać, zostanie ci przydzielony adwokat z urzędu. Wszystko, co powiesz, może zostać użyte przeciwko tobie"? Wiem, że kiedyś, w którymś FF to zostało jakoś nazwane... nie wiem, Prawo [imię].
Nie spotkał się ktoś może z tą nazwą?

Jest to V i VI Poprawka prawa do pomocy ze strony adwokata przy obronie, potocznie zwana Prawem Mirandy. Więcej [link widoczny dla zalogowanych].

edit: Spóźniłam się, widzę, że Fresh pierwsza odpisała, ale nie usuwam posta, może link się przyda.

Pozdrawiam,
R.

Że nie stawia się przecinka przed i w takim przypadku:
Kiedyś jadłam ogórki i pomidory i bardzo je lubiłam.
chyba wiem.
(Nie znam reguły i nie wiem, jak wyjaśnić, ale zawsze, gdy coś czytam - nie ma tam przecinków. Chyba że! Lubię i jem, i wielbię ogórki i kalafiory, i banany)
A jak jest z "czy"?
Nie wiem, czy ją lubię czy nie.
w takim zdaniu? Nie postawiłabym tego drugiego przecinka, bo pierwsze "czy" odnosi się do czegoś innego niż to drugie - pierwsze jako hm... spójnik?, a drugie jako coś pomiędzy czymś a czymś. Ale widziałam w paru miejscach i muszę się upewnić. Gdyby było coś takiego: Nie wiem, czy wybrać jagody czy wiśnie, czy truskawki, postawiłam przecinek. Ale... Hm. Rozwieje mi ktoś wątpliwości? Very Happy

"Nie wiem, czy wybrać jagody, czy wiśnie, czy truskawki"

Może i żadnym specem nie jestem, ale o ile mi wiadomo, jest jak przy i, czyli w wyliczaniu oddzielamy przecinkiem Wink

Ale ja nie wyliczam, tak samo jak z tym i. Gdyby było coś takiego:
Lubię owoce i warzywa, i mięso, i...
Lubię i szanuję, i kocham, i...
(rozumiesz, jakby te same części mowy).
to oczywiście- przecinek jak najbardziej.
To "Nie wiem, czy cię lubię czy nie" gryzie mnie strasznie, bo jestem na 90% pewna, że nie powinno tam być przecinka, ale w różnych książkach różnie jest to zapisane.

Nie wiem, czy cię lubię czy nie <- akurat tutaj to ja jestem pewna na 80%, że powinien być przecinek, bo "nie wiem" można traktować jak wtrącenie czy coś w ten deseń... nie wiem, ostatnio polonistka coś nam o tym mówiła.

A jeszcze poszukam w googlach, bo coś o tym niedawno czytałam Wink

Rathole napisał:

A jak jest z "czy"?
Nie wiem, czy ją lubię czy nie.
w takim zdaniu? Nie postawiłabym tego drugiego przecinka, bo pierwsze "czy" odnosi się do czegoś innego niż to drugie - pierwsze jako hm... spójnik?, a drugie jako coś pomiędzy czymś a czymś. Ale widziałam w paru miejscach i muszę się upewnić. Gdyby było coś takiego: Nie wiem, czy wybrać jagody czy wiśnie, czy truskawki, postawiłam przecinek. Ale... Hm. Rozwieje mi ktoś wątpliwości? Very Happy

Mam nadzieję, że rozwieję, a raczej nie ja, lecz profesor Mirosław Bańko (mój najukochańszy z profesorów w Poradni PWN, słowo daję love

).

[link widoczny dla zalogowanych]:

Cytat:

Dzień dobry!
Moje pytanie dotyczy interpunkcji. Czy w zdaniu „Nie poinformowaliśmy go, czy zjawią się, czy nie” należy postawić przecinek przed drugim czy? Jaka zasada obowiązuje w tym przypadku? Zdanie o powyższej konstrukcji często spotykam w tekstach i różnie bywa tu z przecinkami. Dziękuję za odpowiedź.
Pozdrawiam.
Dorota Bauta, Poznań

Niektórzy autorzy dopuszczają tu dwojaką interpunkcję w zależności od tego, czy oba czy pełnią tę samą funkcję, czy nie. Przyznam się jednak, że podawane przez nich kryteria wyboru wydawały mi się zawsze tak niejasne, iż dawno już zrezygnowałem z prób ich zrozumienia i stawiam przecinek przezd jednym i drugim czy (tak jak w poprzednim zdaniu).

— Mirosław Bańko, PWN

Profesorze Bańko! To zupełnie jak ja. Ach, uwielbiam go, naprawdę.
Rathole, myślę, że śmiało możesz pójść za tą radą.

robak

Ale mnie to nie pasuje. Jak nie postawię, to będzie to błąd? Dla mnie oba czy pełnią inną rolę. Gdy wymieniam - oczywiście, stawiam, ale w takim przypadku... No nie wiem
A jak z tym i?

Okej, w takim razie spróbuję jeszcze raz, póki woda napuszcza mi się do wanny.

Cytat:

Kiedyś jadłam ogórki i pomidory i bardzo je lubiłam.

Jeśli chodzi o wyjaśnienie: w tym przypadku mamy do czynienia ze zdaniem złożonym dwuczłonowym, o ile się nie mylę, gdzie pierwszy spójnik i stanowi połączenie między dwoma dopełnieniami, natomiast drugi spójnik łączy ze sobą dwie części tego zdania. Dlatego nie stawiamy przecinka.

Cytat:

Nie wiem, czy ją lubię czy nie.

Cytat:

Jak nie postawię, to będzie to błąd? Dla mnie oba czy pełnią inną rolę.

Uważam, że nie popełnisz błędu, nie stawiając tutaj przecinka przed drugim czy, z wypowiedzi profesora Bańko wynika, że on również tak uważa, postaram się jednak trochę przyjrzeć temu zdaniu.

Nie wiem, czy ją lubię.
Przecinek stawiamy, ponieważ spójnik czy wprowadza zdanie podrzędne i w ten sposób, razem ze zdaniem nadrzędnym Nie wiem, tworzy zdanie podrzędne spójnikowe. To jasne.

Pozwólmy sobie na wariację na temat tego zdania:
Stawiałam sobie pytanie: lubię ją czy nie?
Przecinka przed czy nie postawimy, ponieważ oddziela dwa dopełnienia.
Tak samo nie postawilibyśmy przecinka przed czy, które łączyłoby zdania współrzędne rozłączne. Na przykład: Lubię ją czy jej nie lubię?

Kolejna wariacja:
Czy ją lubię, czy nie, jest kwestią sporną.
Stawiamy przecinek przed czy, ponieważ je powtarzamy, a pełni tę samą funkcję.

Wracając do zdania wyjściowego.
Nie wiem, czy ją lubię czy nie.
Możemy patrzeć na nie dwojako i dojść do wniosku, że albo mamy do czynienia z dwoma dopełnieniami, między którymi nie postawimy przecinka, albo spotykamy się z powtórzeniem spójnika o tej samej funkcji i... Cóż, stanowi to potwierdzenie słów profesora Bańko – nie popełnimy błędu przecinek stawiając, jak również go nie stawiając.

Ach, bo mi woda ostygnie. Idę wziąć kąpiel, później wrócę i jeszcze sobie pogadam, jeśli nadal nic nie wyjaśniłam.

edit
Myślałam, że może w oparach gorącej wody wpadnę na jeszcze inne rozwiązanie, ale niestety, w tej chwili nie znajduję lepszego wytłumaczenia niż to, które podałam powyżej, a obawiam się, że ono może Cię nie satysfakcjonować.
Znalazłam natomiast jeszcze jedną [link widoczny dla zalogowanych] z Poradni PWN, może ta będzie Ci bardziej odpowiadać.

Cytat:

Dzień dobry,
Kolejny raz zamieszczam pytanie o przecinek przed słowem czy. Chodzi o sytuację, w której pierwsze wystąpienie tego słowa wprowadza zdanie podrzędne, a drugie łączy człony tego zdania. Np. „Nie wiem, czy mam tu postawić przecinek(,) czy nie”. W różnych źródłach spotykam się z różnymi wersjami. Na przykład w odpowiedziach Poradni przecinek przed drugim czy występuje, a z kolei profesor Miodek pisze, że tak być nie powinno („Zapytał, czy napije się kawy czy herbaty”). Czy jest to jakoś zróżnicowane (tzn. w pewnych przypadkach stawiamy przecinek, a w innych nie), a może obowiązuje tu dowolność?

Przepisy dotyczące używania przecinka w takich sytuacjach są dość subtelne i przez to trudne do zrozumienia i konsekwentnego stosowania. Zgodnie z nimi powinniśmy poprzedzać przecinkiem powtorzoną partykułę pytajną (tak jest w Pańskim przykładzie: „Nie wiem, czy mam tu postawić przecinek, czy nie”). Nie powinniśmy natomiast poprzedzać przecinkiem spójnika czy o znaczeniu 'lub' (tak jest w przykładzie cytowanym za prof. Miodkiem). Ponieważ rozstrzygnięcie, czy mamy do czynienia z partykułą, czy ze spójnikiem (sic!), bywa trudne, a czasem niemożliwe, w sytuacjach wątpliwych radzę poprzedzać przecinkiem powtórzone czy, czyli przyjmować interpretację partykułową jako domyślną.
Dodajmy, że spójnik czy należy do klasy tzw. spójników szeregowych, które wymagają przecinka przed swoim drugim, trzecim i każdym następnym wystąpieniem. Dla zilustrowania tego skomplikujmy nieco zdanie prof. Miodka: „Zapytał, czy napije się kawy czy herbaty, czy wody”. Pierwsze czy jest tu partykułą pytajną, wprowadzającą zdanie podrzędne i dlatego wymaga przecinka. Drugie czy jest spójnikiem (łączy formy kawy i herbaty), dlatego przecinka nie potrzebuje. Trzecie czy jest też spójnikiem i ponieważ występuje w tej funkcji drugi raz, musi być poprzedzone przecinkiem. Do szeregowych należą też spójniki i, lub, albo, ani, ni, dlatego piszemy np. „Kup chleb i gazetę, i zapałki”, a także „Albo trzeba coś kupić, albo nie”.

— Mirosław Bańko

A ja mam dwa pytania, które męczą mnie już od jakiegoś czasu.
Po pierwsze: Jeżeli bezokolicznik jest nieodmienną formą czasownikową, która nie może tworzyć zdania, to czy przy rozbiorze zdania złożonego oraz stawianiu przecinka, jest to również respektowane?
Dajmy na to:

Nikt nie objaśni, jakie są losy westchnienia, które ci tęsknota wydarła z piersi, a wiatr je porwał i uniósł w przestwory, aby się połączyć z całą przyrodą, westchnienie wrzucić w jej łono i zapłodnić także i przez tę zmianę.

Podzieliwszy na zdania składowe:
1. Nikt nie objaśni,
2. jakie są losy westchnienia,
3. które ci tęsknota wydarła z piersi,
4. a wiatr je porwał
5. i uniósł w przestwory,
6. aby się połączyć z całą przyrodą,
7. westchnienie wrzucić w jej łono
8. i zapłodnić także i przez tę zmianę.

I teraz wychodziłoby na to, że zdanie 6, 7 i 8 wcale nie są zdaniami. I gdyby sporządzić wykres, powinien on wyglądać tak:

1___
………2___
…………………3___ . . . 4___ . . . 5___

gdzie 5 stałoby się zdaniem zawierającym w sobie zdania 5-8, zamiast tak:

1___
………2___
…………………3___ . . . 4___ . . . 5___
……………………………………………………………6___ . . . 7___ . . . 8___

Ale gdyby sugerować się pierwszym wykresem, oznaczałyby to, że między zdaniem 6 i 7 nie powinno być przecinka. Z jednej strony oddziela następujące po sobie czynności, z drugiej jednak owe czynności w zasadzie nimi nie są. Zatem w tym przypadku roboczo traktujemy to jako zdanie czy nie?

I druga rzecz: (cytaty z Gramatyki opisowej języka polskiego PZWS)
Jest pewna grupa przysłówków, które mogą się łączyć również z rzeczownikami, np. wielu ludzi, dużo hałasu, mało chleba, trochę radości. Przysłówki te oznaczają najczęściej ilość.
Niejednokrotnie zamiast mówić o przysłówkach liczebnikowych i zaimkowych zalicza się te wyrazy po prostu do liczebników lub zaimków i nazywa się je liczebnikami przysłownymi i zaimkami przysłownymi.

Po raz pierwszy spotkałam się z taką interpretacją, bo w szkole mnie zawsze uczono, że wiele, dużo, mało, trochę to zaimki liczebne. Zatem czy ktoś mógłby mi wyjaśnić, skąd to się wzięło. Książka, którą przytaczałam liczy sobie już kilka lat, bo została wydana w ’61 roku i być może jest to kwestia jakiejś zmiany, która zaszła w międzyczasie, zatem: kiedy i jak ona wyglądała? Ktokolwiek widział, ktokolwiek wie?

Z góry dziękuję za pomoc,
R.

Cześć, dziwna dziewczynko.
Przybywam z cytatem z pozycji pod tytułem Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia pod redakcją Zuzanny Topolińskiej, rok 1984, który, mam nadzieję, przybliży nas do rozwiązania tej zagadki.

Cytat:

2.7.1. Odcinki tekstu zawierające jedną osobową formę czasownika oraz bezokolicznik – równoważny w danej pozycji syntaktycznej osobowej formie czasownika – zostały zakwalifikowane (…) jako zdania złożone. Bezokolicznik występuje regularnie w takim zdaniu składowym wprowadzonym przez spójniki aby, ażeby, by, żeby, które jest orzekane o tym samym przedmiocie co drugie zdanie składowe tego samego zdania złożonego. Użycie bezokolicznika nie jest zależne od szyku zdań składowych: może występować zarówno w pierwszym, jak i w drugim linearnie zdaniu. Jeśli zdania składowe połączone za pomocą żeby są orzekane o różnych obiektach, to czasownik w zdaniu składowym wprowadzonym przez żeby ma formę czasu przeszłego, a morfemy pierwszej i drugiej osoby są dołączone do spójnika.
Por. przykłady:

Jan kupił ten album, żeby dać go Marii.
Jan kupił ten album, żebym dał go Marii.
Jan kupił ten album, żebyście dali go Marii.
Jan kupił ten album, żeby córka dała go Marii.

Bezokoliczniki i formy osobowe mogą być, o czym świadczą podane przykłady, ekwiwalentnymi funkcjonalnie członami konstytutywnymi zdań składowych, implikującymi te same wyrażenia (z wyjątkiem składnika w mianowniku, którego bezokolicznik nie dopuszcza). Przesłanki te pozwalają traktować zdania z bezokolicznikiem jako zdania złożone.

Cytat:

2.7.2. W przeciwieństwie do zdań składowych z formą osobową zdania składowe z bezokolicznikiem nie odpowiadają zdaniom prostym (…). Konstrukcje z bezokolicznikiem mogą być samodzielnymi komunikatami niezdaniowymi (…), ale takie ich użycie jest ograniczone do pewnych sytuacji, por. np. napisy zawierające instrukcje czy apele typu: Nie deptać trawników. Wsiadać tylnym pomostem. Poza takimi specyficznymi sytuacjami bezokolicznik implikuje drugą formę czasownika (otwiera dla niej miejsce zwykle z lewej strony). Może być to zarówno forma osobowa, jak i nieosobowa, a także forma czasownika niefleksyjnego (…).

Jak wyczytaliśmy u Topolińskiej, zdanie z bezokolicznikiem jest zdaniem złożonym. Pobawmy się zatem ze zdaniem piątym i bezokolicznikami.
Uniósł [je] w przestwory, aby się połączyć z całą przyrodą.
W tym zdaniu złożonym podrzędnie pierwszy człon jest zdaniem nadrzędnym, drugi zaś podrzędnym. Zdanie aby się połączyć z całą przyrodą to zdanie okolicznikowe celu. Cytując Podręczną gramatykę języka polskiego (Michał Jaworski, 1974):

Cytat:

orzeczenie w zdaniu okolicznikowym celu ma przeważnie formę bezokolicznika, jeśli podmiot zdania nadrzędnego i podrzędnego jest ten sam, albo też formę osobową, jeśli w obu zdaniach składowych są różne podmioty (np.: Pożycz mi pieniędzy, żebym mógł zapłacić komorne). Końcówka osobowa łączy się w tym wypadku ze spójnikiem zaczynającym zdanie.

Co to dla nas oznacza?
W całym zdaniu złożonym – Nikt nie objaśni, jakie są losy westchnienia, które ci tęsknota wydarła z piersi, a wiatr je porwał i uniósł w przestwory, aby się połączyć z całą przyrodą, westchnienie wrzucić w jej łono i zapłodnić także i przez tę zmianę – wydzielimy, jak pierwotnie założyłaś, osiem zdań składowych.

Wykładnik relacji aby został wymieniony tylko przy pierwszym zdaniu okolicznikowym celu, ale sądzę, że śmiało możemy założyć, że w dwóch dalszych jest domyślny, zatem:
Uniósł [je] w przestwory, aby się połączyć z całą przyrodą, [aby] westchnienie wrzucić w jej łono i [aby] zapłodnić także i przez tę zmianę. W grę wchodzi zatem drugi wykres.
Co za tym idzie, nie, nie traktujemy tego jako zdanie ze względów roboczych, a dlatego, że jest to zdaniem. I nie widzę żadnych przesłanek, dla których między zdaniem szóstym a zdaniem siódmym miałoby nie być przecinka.

Jeśli chodzi o Twoje drugie pytanie, starałam się znaleźć odpowiedź w jakiejś aktualnej pozycji, jednak jedyną świeżą rzeczą, jaką mam pod ręką, jest Gramatyka z głowy nie umyka (Anna i Józef Częścikowie) z roku 2002, sygnowana przez „Wesołą szkołę”, a tam nie znalazłam nic o przysłówkach łączących się z rzeczownikami. Natomiast u Stanisława Szobera – Gramatyka języka polskiego, 1963, PWN – znalazłam potwierdzenie słów z cytowanej przez Ciebie pozycji. Jak na razie nie znam więc odpowiedzi na to pytanie, a i nie mam pod ręką innych pozycji, którymi mogłabym się posiłkować. Pewnym tropem może być natomiast [link widoczny dla zalogowanych], fragment:

Cytat:

Proszę zauważyć, że forma dzięki, mimo że powstała od czasownika, czasownikiem nie jest – jest rzeczownikiem. Dlatego razi Panią połączenie „Dzięki bardzo”, gdyż przysłówki z rzeczownikami z reguły się nie łączą. Z rzeczownikami chętnie łączą się natomiast przymiotniki (…).
Jak więc ocenić wyrażenie językowe „Dzięki bardzo”? Przede wszystkim „zarezerwować” dla języka młodzieżowego, w którym jest ono tak częste, że nie można go ani nie zauważać, ani twierdzić, iż należy je z języka usunąć, bo to – jak wiadomo – jest i nieracjonalne, i niemożliwe.

robak

Mógłbyś ktoś może napisać odmianę zdrobnienia imienia Emmetta? Bo już całkiem się zgubiłam, gdzieniegdzie jest Em, Emm, Ema, Emm'a, Em'a... jak to ma w końcu być?

Invisse, nie chcę wprowadzać Cię w błąd, ale powiem tylko, że gdy rzeczownik kończy się na spółgłoskę, apostrofu nie ma (Emmetta, nie Emmett'a, ale! Jake'a zamiast Jakea czy Jaka, czy czegoś tam). Tak więc myślę, że np. dopełniacz będzie Ema lub Emma. Ja się spotykam najczęściej z jednym m. Ale głowy pod topór nie dam.

Poprawna forma narzędnika imienia Jake i Mike to Mike'iem i Jake'iem czy Mikiem i Jakiem?

Rathole napisał:

Poprawna forma narzędnika imienia Jake i Mike to Mike'iem i Jake'iem czy Mikiem i Jakiem?

O Jake'u nic mi nie wiadomo, ale ostatnio szukałam odmiany imienia Mike i narzędnik to "Mikiem". Sądzę, że z tym drugim będzie tak samo, ale ręki uciąć nie dam, bo już ostatnio ją w taki sposób straciłam.

Tym razem to ja mam problem - jak odmieniać przez przypadki imię Louis (czyt. Lui) z francuskiego? Na pewno dopełniaczem nie jest "Louisa" (to by było po angielsku), a pamiętam, że na filmie czytano kiedyś coś w stylu Lujego, tylko jak to zapisać?

EDIT: Dziękuję bardzo, Robaczku! :)

A ja mam pytanie zwiazane z zapisem dialogów.

- To ona - Wskazał na dziewczyną - zawiniła.
Czy
- To ona - wskazał na dziewczynę - zawiniła.

Mnie się wydaje, że ta pierwsza możliwość. Gdzieś już o tym czytałam, ale nie moge sobie przypomnieć, być może na forum. Bo wskazał to nie jest komentarz typu powiedział, spytał itd., a skoro tego nie kończę, to i przed tym kropki nie ma... No nie wiem. Proszę o pomoc Wink

Rathole, szósty przykład w zapisie dialogów.

Rudaa napisał:

Jeżeli wtrącenie dotyczy wykonywanej w trakcie czynności, zaczynamy je wielką literą, bez znaku interpunkcyjnego przed myślnikiem.

- Edward idzie – Rodzice Belli wstali – więc chodźcie już na dół.

A jeszcze jeden mam problem z dialogiem.
Coś w stylu:
- Witaj, ojcze, - powiedziałem - matko.

Nie powinno być przecinka, prawda?

Word źle podpowiada, nie powinno go być. Wyjaśnienie jest w powyższym linku.

Mogłaby pomóc mi jakaś życzliwa duszyczka?
"Drogi Emmettcie!"
W powyższej odmianie imienia Emmett powinnam napisać "Emmett'cie" czy "Emmettcie"?